ضايعات،واحدهاي معيوب وضايعات مواد اوليه 

 ضايعات

ضايعات به واحدهائي اتلاق مي گردد كه با استانداردتوليد محصول مطابقت نداشته و از عمليات توليد كنار گذاشته يا به ارزش قراضه فروخته مي شوند.

ضايعات عادي

ضايعاتي كه انتظار مي رود در شرايط عادي و موثر توليد بوجود آيند و قابل كنترل نمي باشند،ضايعات عادي نامند.

ضايعات غير عادي

ضايعاتي كه انتظار نمي رود در شرايط عادي وموثر توليد بوجود آيند و قابل كنترل مي باشند،ضايعات غير عادي نامند.قيمت تمام شده ضايعات غير عادي به حساب سود و زيان منظور مي گردد.

واحدهاي معيوب

به واحدهائي اتلاق مي شود كه گرچه با استاندارد توليد محصول مطابقت ندارد اما مانند ضايعات از عمليات توليد كنار گذاشته نمي شوند.بلكه،با كار مجدد بر روي واحدهاي معيوب مي توان حداقل استاندارد لازم را تامين و آنها را قابل فروش نمود.

واحدهاي معيوب عادي

واحدهاي معيوبي كه انتظار مي رود در شرايط عادي و موثر توليد بوجود آيند وقابل كنترل نمي باشند،واحدهاي معيوب عادي نامند.

واحدهاي معيوب غير عادي

واحدهاي معيوبي كه انتظار نمي رود در شرايط عادي و موثر توليد بوجود آيند و قابل كنترل مي باشند،واحدهاي معيوب غير عادي نامند.هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب

غير عادي به حساب سود و زيان منظور مي گردد.

ضايعات،واحدهاي معيوب و ضايعات مواد اوليه در سيستم هزينه يابي سفارش كار

ضايعات عادي

در سيستم هزينه يابي سفارش كار،در مورد نحوه بحساب گرفتن قيمت تمام شده ضايعات عادي دو روش زير وجود دارد:

     1.       تسهيم بين كليه سفارشات-استفاده از اين روش زماني مي تواند مناسب باشد كه ضايعات مربوط به كليه سفارشات باشد.در اين روش،خالص قيمت تمام شده ضايعات عادي(قيمت تمام شده ضايعات عادي منهاي ارزش قراضه)در ابتداي دوره مالي برآورد شده و در برآورد سرباركارخانه منظور مي شود وسپس نرخ از پيش تعيين  شده سر بار كارخانه محاسبه مي گردد.هنگامي كه ضايعات اتفاق مي افتد،كل قيمت تمام شده ضايعات عادي از حساب موجودي كالاي در جريان ساخت به حسابهاي سر بار كارخانه و موجودي ضايعات منتقل مي شود.زيرا،قبلآبعنوان قسمتي از سربار جذب شده كارخانه به حساب موجودي كالاي در جريان ساخت منظور شده است.

موجودي ضايعات(ارزش قراضه)        **

كنترل سربار كارخانه                   **

موجودي كالا در جريان ساخت-سفارش الف            **

     2.       جذب سفارشات مشخص-استفاده از اين روش زماني مي تواند مناسب باشد كه ضايعات مربوط به سفارش مشخص باشند.در اين روش،قيمت تمام شده ضايعات عادي در محاسبه نرخ از پيش تعيين شده سرباركارخانه منظور نمي گردد.

زماني كه ضايعات اتفاق مي افتد فقط ارزش قراضه ضايعات عادي از حساب موجودي كالاي در جريان ساخت به حساب موجودي ضايعات منتقل مي شود.

موجودي ضايعات (ارزش قراضه)                                   **

    موجودي كالاي در جريا ن ساخت-سفارش الف                    **

در صورتيكه ضايعات عادي داراي ارزش قراضه نباشد،هيچ ثبت حسابداري صورت نمي گيرد.

ضايعات غير عادي

قيمت تمام شده ضايعات غير عادي از حساب موجودي كالاي در جريان ساخت به حساب زيان حاصل از ضايعات غير عادي منتقل مي شود.اگر ضايعات غير عادي داراي ارزش قراضه نباشد،ثبت حسابداري زير صورت مي گيرد:

زيان حاصل از ضايعات غير عادي                               **

      موجودي كالاي در جريان ساخت-سفارش الف                     **

در صورتيكه ضايعات غير عادي داراي ارزش قراضه باشد،ثبت حسابداري زير صورت مي گيرد:

موجودي ضايعات(ارزش قراضه)                                      **

زيان حاصل از ضايعات غير عادي

      (قيمت تمام شده ضايعات غير عادي منهاي ارزش قراضه)      **

موجودي كالاي در جريان ساخت-سفارش الف                            **

واحدهاي معيوب عادي

در مورد هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب به يكي از دو روش زير عمل مي شود:

     1.       تسهيم بين كليه سفارشات-در اين روش،هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب عادي در نرخ از پيش تعيين شده سرباركارخانه منظور مي گردد.زماني كه هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب عادي انجام مي شود،حساب سرباركارخانه بدهكار مي گردد.زيرا،هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب عادي قبلا بعنوان قسمتي از سربار جذب شده كارخانه به حساب موجودي كالاي در جريان ساخت منظور شده است.

 

كنترل سربار كارخانه                                **

       موجودي مواد اوليه                                             **

      كنترل حقوق و دستمزد                                         **

      سربار جذب شده كارخانه                                     **

     2.       جذب سفارشات مشخص-در روش دوم،هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب عادي در نرخ از پيش تعيين شده سربار كارخانه منظور نمي گردد.زماني كه هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب عادي انجام مي شود،حساب موجودي كالا در جريان ساخت-سفارش مشخصي(به طور مثال سفارش الف)بدهكار شده وثبت حسابداري زير صورت مي گيرد:

موجودي كالاي در جريان ساخت-سفارش الف                  **

       موجودي مواد اوليه                                                  **

      كنترل حقوق و دستمزد                                              **

       سربار جذب شده كارخانه                                          **

ضايعات مواد اوليه

در صورتيكه ضايعات مواد اوليه داراي ارزش فروش باشد به يكي از دو روش زير مي توان عمل نمود:

     1.       تسهيم بين كليه سفارشات-در اين روش،در ابتداي دوره مالي ارزش فروش

ضايعات مواد اوليه برآوردشده و در نرخ از پيش تعيين شده سرباركارخانه منظور مي گردد.مبلغ حاصل از فروش ضايعات مواد اوليه به بستانكار حساب كنترل سربار كارخانه منظور مي شود و ثبت حسابداري زير صورت مي گيرد:

بانك                                              **

            كنترل سربار كارخانه                                 **

در صورتيكه در زمان دريافت گزارش ضايعات مود اوليه از انبار،ارزش فروش ضايعات مواد اوليه قابل تعيين باشد و مبلغ آن نيز با اهميت باشد،مي توان ضايعات مواد اوليه را به ارزش فروش به حساب موجودي ها منظور نمود.

موجودي ضايعات مواد اوليه                                **             

     كنترل سربار كارخانه                                                 **

و هنگام فروش ضايعات مواد اوليه ثبت حسابداري زير را خواهيم داشت:

بانك                                                    **

            موجودي ضايعات مواد اوليه                             **

زماني ميتوان از اين روش استفاده نمود كه ضايعات مواد اوليه مربوط به كليه سفارشات باشد.

ضايعات،واحدهاي معيوب وضايعات مواد اوليه در سيستم هزينه يابي مرحله اي

ضايعات عادي وضايعات غير عادي

در سيستم هزينه يابي مرحله اي،واحدهاي ضايع شده كليه هزينه هاي توليد را تا قسمت بازرسي محصول جذب مي كنند.درجه تكميل واحدهاي ضايع شده بستگي به محل بازرسي محصول دارد.در محاسبات مربوط به معادل آحاد تكميل شده،

ضايعات عادي وضايعات غير عادي  با توجه به درجه تكميل آنها در نظر گرفته مي شوند.بطور كلي،قيمت تمام شده ضايعات عادي بين كليه واحدهائي تسهيم مي گردد كه از قسمت  بازرسي محصول بطور سالم عبور كرده باشند.بطور مثال اگر بازرسي در پايان عمليات توليدي يك دايره صورت گيرد،قيمت تمام شده ضايعات عادي فقط به واحدهاي سالم تكميل شده اضافه مي گردد.در صورتيكه،موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره از قسمت بازرسي محصول عبوركرده باشد،بطور مثال،

اگر بازرسي محصول در نقطه هفتاد درصد تكميل عمليات توليدي صورت گيرد و موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره نود درصد تكيمل باشد،قيمت تمام شده ضايعات عادي بين واحدهاي تكميل شده وواحدهاي در جريان ساخت پايان دوره تسهيم مي گردد.

اگر در يك دايره توليدي دو قسمت بازرسي محصول وجود داشته باشد،قيمت تمام شده ضايعات عادي مشخص شده در قسمت بازرسي اول بر روي كليه واحدهائي كه از قسمت بازرسي اول بطور سالم عبور كرده اند،تسهيم مي گردد كه مي تواند

شامل واحدهاي در جريان ساخت پايان دوره(اگر از قسمت بازرسي اول عبور كرده باشند)،واحدهاي تكميل شده و ضايعات غير عادي مشخص شده در بازرسي

دوم باشد.

دو روش براي تهيه گزارش هزينه وجود دارد:

1-روش ميانگين موزون

2-روش اولين صادره از اولين  وارده

در روش ميانگين موزون در صورت وجود ضايعات،معادل آحاد تكميل شده با استفاده از فرمول زير محاسبه مي گردد:

واحدهاي ضايعات           واحدهاي      موجودي كالاي در جريان     واحدهاي           معادل آحاد

غير عادي         +   ضايعات عادي +    ساخت پايان دوره          +   تكميل شده  =  تكميل شده

    ×                             ×                           ×                            ×

درصد تكميل            درصد تكميل              درصد تكميل                 100%

 در محل بازرسي                        در محل بازرسي

در دايره اول،بازرسي محصول در پايان عمليات توليدي صورت مي گيرد.بنابراين

واحدهاي ضايع شده از لحاظ مواد مستقيم و هزينه هاي تبديل صددرصد تكميل مي باشند.براي مشخص كردن اينكه آيا موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره

مورد بازرسي قرار گرفته است يا خير،فقط از درجه تكميل هزينه هاي تبديل استفاده ميشود.در دايره اول،بازرسي محصول در پايان عمليات توليدي صورت مي گيرد و موجودي كالا در جريان ساخت پايان دوره 40% تكميل مي باشد كه به صورت نمودار زير نشان داده شده است:  

100%                                                                              -0- 

                       75%                                  40%                                   

 

 

                       موجودي اول                                  موجودي پايان

 

محل بازرسي          دوره                                                     مواد مستقيم

 

 

چون موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره مورد بازرسي قرار نگرفته است،

ضايعات عادي نمي تواند از موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره باشد.بنابراين

قيمت تمام شده ضايعات عادي فقط به واحدهاي تكميل شده اضافه مي شود.

در دايره اول،قيمت تمام شده ضايعات عادي و ضايعات غير عادي با استفاده از فرمولهاي

زير محاسبه مي گردد:

قيمت تمام شده يك        معادل آحاد تكميل شده ضايعات

واحد مواد مستقيم       ×      از لحاظ مواد مستقيم           =   مواد مستقيم

                                                                           +

قيمت تمام شده يك        معادل آحاد تكميل شده ضايعات

واحد كار مستقيم        ×      از لحاظ كار مستقيم           =   كار مستقيم

                                                                           +

قيمت تمام شده يك            معادل آحاد تكميل شده ضايعات

واحد سربار كارخانه   ×             از لحاظ سربار كارخانه       =     سربار كارخانه  

                                                                                    قيمت تمام شده ضايعات

در دايره دوم،بازرسي محصول در 40% تكميل عمليات توليدي صورت مي گيرد.بنابراين

واحدهاي ضايع شده از لحاظ مواد مستقيم صددرصد(مواد مستقيم در ابتداي عمليات توليدي اضافه مي شود)و از لحاظ هزينه هاي تبديل چهل درصد تكميل مي باشند.

در دايره دوم،بازرسي محصول در 40% تكميل عمليات توليدي صورت مي گيرد و

موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره  60% تكميل مي باشد كه بصورت نمودار زير نشان داده شده است:

100%                                                                -0-

                60%              40%                25%       

           موجودي پايان                  محل                  موجودي اول

                  دوره                  بازرسي             دوره       مواد مستقيم

 

چون موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره از محل بازرسي محصول عبوركرده،

ضايعات ممكن است از موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره نيز باشد.به همين علت،قيمت تمام شده ضايعات عادي بين واحدهاي تكميل شده و موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره تسهيم مي گردد.

در دايره دوم،قيمت تمام شده ضايعات عادي و ضايعات غير عادي با استفاده از فرمولهاي

زير محاسبه مي گردد:

 

قيمت تمام شده يك واحد                                                   هزينه هاي

      هزينه هاي انتقالي      ×    واحدهاي ضايع شده           =      انتقالي

                                                                           +

قيمت تمام شده يك            معادل آحاد تكميل شده ضايعات

واحد مواد مستقيم          ×   از لحاظ مواد مستقيم               =   مواد مستقيم      

                                                                            +

قيمت تمام شده يك          معادل آحاد تكميل شده ضايعات

واحد كار مستقيم         ×   از لحاظ كار مستقيم                =    كار مستقيم

                                                                             +

قيمت تمام شده يك          معادل آحاد تكميل شده ضايعات

واحد سربار كارخانه      ×     از لحاظ سربار كارخانه          =     سربار كارخانه       

                                                                                 قيمت تمام شده ضايعات

در روش اولين صادره از  اولين وارده در صورت وجود ضايعات،معادل آحاد تكميل شده

با استفاده از فرمول زير محاسبه ميگردد:

موجودي كالاي          واحدهائيكه طي        موجودي كالا ي                  معادل آحاد

در جريان ساخت     +   دوره شروع        + در جريان ساخت            =    تكميل شده

پايان دوره                و تكميل شده اند            اول دوره

  ×                                  ×                     ×

درصد تكميل                       100%          درصد تكميل شده

                                                            در دوره جاري

در روش اولين صادره از اولين وارده،فرض مي شود كه ضايعات از واحدهائي كه طي دوره اقدام به توليد آنها شده،مي باشد.در اين روش،قيمت تمام شده ضايعات با قيمت تمام شده يك واحد بدست آمده در دوره جاري محاسبه مي گردد.

واحدهاي معيوب عادي و واحدهاي معيوب غير عادي

هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب عادي،مانند ضايعات عادي،بين واحدهائي تسهيم مي گردد كه از نقطه بازرسي محصول عبور كرده باشند.هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب غير عادي به حساب سود و زيان منظور مي شود.

اگر موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره از نقطه اي بازرسي عبور كرده باشد

قيمت تمام شده ضايعات عادي بين واحدهاي تكميل شده و موجودي كالاي در جريان

ساخت پايان دوره تسهيم مي گردد.

رفع نواقص واحدهاي معيوب در دايره ديگر

در بحث مربوط به واحدهاي معيوب در صفحات قبل فرض شده است كه رفع نواقص واحدهاي معيوب در همان دايره اي كه واحدهاي معيوب توليد شده اند، انجام مي شود.

در بسياري از صنايع ممكن است واحدهاي معيوب از دايره اي كه توليد شده اند به دايره  ديگري جهت رفع نواقص منتقل شوند.در چنين شرايطي،حسابداري واحدهاي معيوب ساده تر از روشي است كه قبلا توضيح داده شد.براي اينكه،هزينه هاي رفع نواقص واحدهاي معيوب و تعداد واحدهاي معيوب منتقل شده به دايره رفع نواقص واحدهاي معيوب مشخص مي باشد.در اين حالت نيز بايد واحدهاي معيوب عادي وواحدهاي معيوب غيرعادي مشخص گردد و ميانگين هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب محاسبه گردد.هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب غير عادي به حساب سود و زيان منتقل مي گرددو هزينه رفع نواقص واحدهاي معيوب عادي بين واحدهاي تكميل شده و موجودي

كالاي در جريان ساخت پايان دوره تسهيم مي گردد(در صورتيكه موجودي كالاي در جريان ساخت پايان دوره از نقطه بازرسي عبور كرده باشد).

فروش ضايعات

در صورتيكه ضايعات داراي ارزش فروش باشند،در گزارش هزينه توليد،جمع ارزش فروش كليه ضايعات از جمع هزينه ها(قيمت تمام شده موجودي كالاي در جريان ساخت اول دوره به اضافه هزينه هاي توليدي انجام يافته طي دوره )كسر مي گردد و در قسمت نحوه

تخصيص هزينه ها نيز ارزش فروش ضايعات عادي وغير عادي بترتيب از قيمت تمام شده ضايعات عادي وغير عادي كسر مي گردد.

ضايعات مواد اوليه

در صورتيكه ضايعات مواد اوليه داراي ارزش فروش باشد به يكي از دو روش زير مي توان عمل نمود:

1-اگر ارزش فروش ضايعات مواد اوليه در نرخ از پيش تعيين شده سر بار كارخانه منظور شود،مبلغ حاصل از فروش ضايعات مواد اوليه به بستانكار حساب كنترل سربار كارخانه منظور مي شود و ثبت حسابداري زير صورت مي گيرد.

بانك                                                    **

        كنترل سربار كارخانه                                   **

در صورتيكه در زمان دريافت گزارش ضايعات مواد اوليه از انبار،ارزش فروش ضايعات مواد اوليه قابل تعيين باشد ومبلغ آن نيز با اهميت باشد،مي توان ضايعات مواد اوليه را به ارزش فروش به حساب موجودي ها منظور نمود.

موجودي ضايعات مواد اوليه                                **

          كنترل سربار كارخانه                                        **

و هنگام فروش ضايعات مواد اوليه ثبت حسابداري زير را خواهيم داشت:

بانك                                                   **

         موجودي ضايعات مواد اوليه                           **

 

موضوعات مرتبط: پرسش و پاسخ های تخصصی ، ،
برچسب‌ها: